Deze aanpak heeft de afgelopen jaren tot discussie geleid. Voorstanders van de aanpak geven aan dat er sprake is van een veilige situatie omdat de gasmeter tijdig alarmeert als de concentratie brandbaar mengsel op de arbeidsplaats toeneemt. Tegenstanders beargumenteren dat gasdetectie onvoldoende betrouwbaar is en daarbij niet strookt met de arbeidshygiënische strategie explosieveiligheid die eist dat eerst wordt getracht om de explosieve atmosfeer weg te nemen. Persoonsgebonden gasmeters staan beter bekend als LEL-meters en alarmeren (onder meer) zodra 10% van de onderste explosiegrens wordt bereikt. De onderste explosiegrens is de laagste volumeconcentratie van een brandbaar gas of damp in de lucht waarbij een mengsel tot ontsteking kan komen. Door te alarmeren bij 10% van de onderste explosiegrens kan het gebied tijdig worden verlaten.
Inspectie SZW
Inspectie SZW is stellig in haar standpunt: gasmeting mag alleen gebruikt worden als vorm van toezicht maar niet als vrijbrief om niet-explosieveilige apparaten te gebruiken in een ATEX omgeving. Dit standpunt wordt onderschreven door de recente ATEX inspecties die in de petrochemische sector hebben plaatsgevonden.
Om het standpunt te verduidelijken wordt loop 2019 artikel 3.5e van het Arbeidsomstandighedenbesluit aangepast. Dit artikel stelt nu dat in een ATEX omgeving explosieveilige apparaten moeten worden gebruikt ‘tenzij het explosieveiligheidsdocument geen andere eisen stelt’.
Deze laatste zinsnede geeft ruimte voor vrije interpretatie en daarom is kortgeleden besloten om de zinsnede aan te passen naar ‘tenzij het explosieveiligheidsdocument geen andere eisen stelt’. Dit betekent dat in een ATEX zone explosieveilige apparaten moeten worden toegepast. Dit geldt zowel voor de vaste installatie als voor apparaten die gedurende werkzaamheden worden geïntroduceerd.
De nieuwe aanpak
Deze verduidelijking van het Arbeidsomstandighedenbesluit heeft voor sommige bedrijven verstrekkende gevolgen. Immers: werkzaamheden die eerst met niet-explosieveilige apparaten en gasmeters werden uitgevoerd moeten opnieuw worden beoordeeld. Waar mogelijk moeten de niet-explosieveilige apparaten worden vervangen door explosieveilige varianten.
Uiteraard zijn er altijd werkzaamheden te bedenken waarbij explosieveilige apparaten niet voorhanden zijn. Denk bijvoorbeeld aan de industriële reiniging van een procesinstallatie met behulp van een zuigwagen. In deze situaties moet de gevarenzone tijdelijk worden opgeheven door brandstoffen weg te nemen, de installatie veilig te stellen en door continu te meten. Dit wordt ‘de-zoneren’ genoemd.
In het uiterste geval waarin zowel geen explosieveilige apparaten voorhanden zijn én de zone niet kan worden opgeheven mag alleen gewerkt worden indien uit een risicobeoordeling blijkt dat dit veilig kan. Denk hierbij aan een taakrisicoanalyse. Deze laatste stap mag alleen worden toegepast als er redelijkerwijs geen andere aanpak mogelijk is om de werkzaamheden uit te voeren.
Hoe nu verder
Het is van belang dat gasmeting wordt beschouwd als vorm van toezicht én niet als vrijbrief om niet-explosieveilige apparaten toe te passen. Niet-explosieveilige apparaten mogen alleen in een ATEX zone aanwezig zij indien:
- het mechanische apparaten van vóór 30 juni 2003 betreft waarvan uit een risicobeoordeling blijkt dat er sprake is van een gelijkwaardig veiligheidsniveau (uitzonderingsgrond artikel 9.37 Arbeidsomstandighedenbesluit).
- er geen mogelijkheid is tot het toepassen van explosieveilige apparaten, de-zonering niet mogelijk is én uit er uit een risicobeoordeling blijkt dat er veilig kan worden gewerkt.
Het is raadzaam om de werkzaamheden die op uw arbeidsplaatsen of aan uw installaties plaats hebben te inventariseren en opnieuw te beoordelen. Op het gebied van explosieveiligheid is vaak meer mogelijk dan men in eerste instantie denkt. De adviseurs van Paltrock staan u graag bij in het vinden van passende oplossingen.
