Explosieveiligheid
Een werkgever moet gebieden waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen indelen in gevarenzones. In deze zones moeten maatregelen tegen ontsteking worden genomen en de gevolgen van een explosie worden beperkt.
Een van de wijzen waarop dit doel kan worden bereikt is door veiligheidsvoorzieningen in te zetten die het veilig functioneren van materieel in de gevarenzone borgen zodat ze geen ontstekingsbron vormen. De integriteit van deze voorzieningen wordt in de norm NEN-EN 50495 uitgedrukt in een ‘safety integrity level’.
Voor het beperken van de gevolgen van een explosie kunnen aanvullend beveiligingssystemen worden ingezet. Dit betreft bijvoorbeeld een explosieontlastpaneel die de reactieproducten van een explosie in een veilige richting aflaat.
Procesveiligheid
Procesveiligheid is breder dan explosieveiligheid en gericht op het voorkomen van ‘loss of containment’ (LOC). Zo worden in een LOPA-studie (‘Layer of protection analysis’) de aanwezige beveiligingslagen van een procesinstallatie beschouwd en wordt de faalkans berekend dat een LOC kan optreden.
Sommige LOC kunnen leiden tot een explosie. Dit is bijvoorbeeld het geval als een brandbaar gas uit een procesinstallatie vrijkomt en wordt ontstoken.
Ter voorkoming van een LOC worden preventieve en mitigerende maatregelen getroffen. Zo kunnen ook vanuit de procesveiligheid veiligheidsvoorzieningen worden getroffen die ingrijpen als een proces ‘tript’. De integriteit van deze systemen wordt op basis van de NEN-EN 61511 serie eveneens uitgedrukt in een ‘safety integrity level’.
Ook kunnen mitigerende maatregelen worden ingezet die de gevolgen van een LOC beperken. Zo kunnen tevens vanuit de procesveiligheid explosieontlastpanelen worden ingezet om de reactieproducten van een explosie in veilige richting af te laten.
Explosieveiligheid en procesveiligheid
Procesveiligheid is breder dan de voorschriften die vanuit het Arbeidsomstandighedenbesluit gelden ten aanzien van explosieveiligheid. Een explosie is immers slechts één van de mogelijke gevolgen van een LOC. Echter, de maatregelen tegen een LOC die tot een explosie kan leiden zijn gelijk aan de maatregelen die vanuit het Arbeidsomstandighedenbesluit kunnen gelden. Al worden ze dan ingestoken vanuit een andere invalshoek.
De voorschriften met betrekking tot explosieveiligheid vanuit het Arbeidsomstandighedenbesluit zijn daarentegen weer breder dan procesveiligheid. Zo wordt een werkgever verplicht om technische maatregelen in de volgende volgorde te treffen:
- Explosieve atmosfeer voorkomen
- Ontsteking van de explosieve atmosfeer voorkomen
- Gevolgen van een explosie beperken
Aanvullend geldt een pakket aan organisatorische maatregelen zoals het opstellen van een explosieveiligheidsdocument, het voorlichting van werknemers en het opstellen van een werkvergunningenprocedure voor het werken in gevarenzones.
Door proces- en explosieveiligheid op een gestructureerde wijze te beschouwen kunt u een synergie bereiken in de aanpak van de risico’s binnen uw organisatie. De adviseurs van Paltrock HSEQ-professionals staan u hierin graag bij. Neem daarom gerust contact op als u vragen heeft naar aanleiding van dit artikel.
Dit artikel is geschreven door Frank de Jager, HSE-consultant te Paltrock HSEQ-professionals te Utrecht, f.dejager@paltrock.com, www.paltrock.com
